Nederlanders ontdekken 'voorloper van Adam en Eva'

Ze zijn al bijna een eeuw geleden gevonden, maar nu pas hebben Nederlandse onderzoekers de betekenis ontdekt van inscripties in Syrische kleitabletten uit de 13e eeuw voor Christus. Ze bevatten een oerversie van het verhaal van Adam en Eva.Dat verhaal is achthonderd jaar ouder en verloopt anders dan de versie in het bijbelboek Genesis. Oudtestamentici veronderstellen al langer dat aan het bijbelse paradijsverhaal een oude mythe ten grondslag ligt.Oudtestamenticus Marjo Korpel en emeritus hoogleraar semitische talen Johannes de Moor van de Protestantse Theologische Universiteit (Groningen en Amsterdam) stellen nu dus dat zij die mythe ontdekt hebben. De onderzochte kleitabletten zijn in 1929 in Syrië gevonden, als deel van een veel grotere collectie. In de jaren zeventig zijn ze (los van elkaar en gedeeltelijk) ontcijferd. Korpel en De Moor zijn de eersten die de twee tabletten in samenhang hebben bestudeerd.Wel een boom en een slang, geen vruchtIn de inscripties wordt gesproken van een 'wijngaard van de grote goden'. Die staat net als de bijbelse paradijstuin onder toezicht van een scheppergod, El. Adam komt in de mythe voor, al is hij geen mens maar een god."Net als in Genesis draait dit verhaal om een belangrijke boom waar Adam en zijn vrouw toegang toe hebben", vertelt Korpel. "De god Horon lijkt sterk op de duivel. Hij probeert de plaats van El in te nemen, maar El straft hem door hem uit de vergadering van goden te zetten. Daarop besluit Horon om zich te veranderen in een slang en de boom te vergiftigen."Adam wil hem uitschakelen, maar wordt door Horon gebeten en verandert in een mens. Triest, maar een andere godheid, de zonnegodin, geeft Adam een troostprijs: hij mag zich voortplanten en heeft zo toch nog een beetje het eeuwige leven.Een verhaal met deze kenmerken lijkt erg ver af te staan van wat de meeste joden en christenen geloven. Vooral het idee dat mensen afstammen van Goden staat haaks op de meeste christelijke theologie. Korpel wijst echter op de overeenkomsten: "Genesis zegt dat de mens is gemaakt naar Gods evenbeeld. Dat komt in de buurt van wat deze tekst vertelt. Maar de bijbelschrijver heeft Adam vermenselijkt. En Eva krijgt in de vroege versie nergens de schuld van. Dat is een heel opvallend verschil met het bijbelverhaal."'Niemand had de teksten eerder naast elkaar gelegd'Volgens Korpel zijn de overeenkomsten tussen de kleitabletten en Genesis zo groot, dat 'vrijwel alles' erop wijst dat het om dezelfde Adam gaat. "Het wordt nu wel heel moeilijk om de tekst in Genesis letterlijk te lezen, zoals sommige christenen doen."Maar, zo vindt Korpel, je kunt nog prima geloven dat dit een verhaal is met goddelijke inspiratie. "Wetenschappers zien het al langer als een mythe, een verhaal dat niet draait om de feiten maar om de boodschap. Nu is ook duidelijk waar het vandaan komt."Dat het na de opgraving van de kleitabletten nog 85 jaar duurde tot het verhaal werd ontdekt, komt volgens haar doordat ze deel uitmaken van een veel grotere collectie. "Het was niet duidelijk dat ze bij elkaar horen. Wij zagen een inhoudelijke overeenkomst en hebben ze toen naast elkaar gelegd. Eerlijk gezegd vragen we ons af waarom niemand dat eerder had gedaan." Er zijn nog vele kleitabletten niet bestudeerd, dus het duo houdt rekening met nog meer ontdekkingen. "Er ligt in musea nog veel materiaal te wachten op onderzoek."