Overheid gaf mormonen gegevens van miljoenen burgers

Het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag heeft in de afgelopen decennia afgeschermde persoonsgegevens van miljoenen burgers gedeeld met de mormonenkerk. De privacygevoelige informatie ligt nu opgeslagen in Salt Lake City, in het Amerikaanse hoofdkwartier van het genootschap.Eerder dit jaar berichtte Trouw dat rijksarchieven sinds de jaren '70 regelmatig samenwerken met de wereldwijde Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen (zoals het genootschap voluit heet). Mormonen hebben bijvoorbeeld grote delen van de burgerlijke stand omgewerkt naar microfilm en digitale scans.

'Stel dat onze eigen collecties brand- of waterschade oplopen. Dan komt die kopie misschien van pas.'

Ze leveren hun diensten gratis en krijgen als tegenprestatie een kopie van de akten. Voor de archieven, die hun collecties digitaal willen ontsluiten, is dat een gunstig aanbod.Het Centraal Bureau voor Genealogie bevestigt tegenover Trouw dat het bij die samenwerking privacywetgeving heeft overtreden. Zo gaf het CBG mormonen kopieën van de persoonskaarten van alle burgers die tussen 1939 en 1970 zijn overleden.Die kaarten (die gemeenten gebruikten voordat de Gemeentelijke Basisadministratie werd ingevoerd) vermeldden onder meer of iemand in de gevangenis had gezeten, psychische hulp kreeg of leefde van een uitkering. Archivarissen mogen dergelijke informatie nooit openbaar maken. De kaarten bevat daarnaast de naam van echtgenoten en kinderen: personen die nu nog in leven zijn.De archivaris van het CBG die verantwoordelijk was voor de overdracht is inmiddels met pensioen. Zijn opvolger is op de hoogte, maar wil de ten onrechte verstrekte gegevens niet terugvragen van de mormonen.Het bureau beschouwt de in Salt Lake City opgeslagen informatie als 'reservekopie'. 'Stel dat onze eigen collecties brand- of waterschade oplopen', reageert CBG-directeur Leo Voogt. 'Dan komt die kopie misschien van pas.'In mei benadrukte de huidige algemeen rijksarchivaris Martin Berendse (het hoofd van het Nationaal Archief) nog dat Nederlandse archivarissen neutraal zijn. 'Het is niet aan hen om aan de poort te selecteren wie de archieven wel en niet mag raadplegen of dupliceren', schreef hij in Trouw.De samenwerking doet echter vermoeden dat bepaalde partijen een streepje voor hebben bij de archieven. Volgens directeur Leo Voogt van het CBG werden de overeenkomsten gesloten in een tijd dat 'er heel anders over privacy werd gedacht'. Voogt: 'Dit zou nu nooit gebeuren'.De samenwerking met de mormonenkerk is omstreden. Mormonen gebruiken de persoonsgegevens om mensen na hun overlijden plaatsvervangend postuum mormoons te dopen.Kerkleden laten zich daarbij in naam van een overledene onderdompelen in een tempel, zodat iemand die tijdens zijn leven niet mormoon was alsnog de kans krijgt om in de hemel te komen. Ook leden van het Nederlandse koningshuis zijn op die manier gedoopt.VVD, PvdA, CDA, GroenLinks en de Partij voor de Dieren riepen Nederlandse archivarissen dit voorjaar op om twee keer na te denken voordat ze in zee gaan met de kerk. Volgens de partijen werkt de overheid actief mee aan het doopgebruik als ze collecties laat digitaliseren door mormonen. Staatssecretaris Zijlstra denkt daar anders over. Wat hem betreft valt het doopgebruik onder de vrijheid van godsdienst.